درخت کبوده دارای چوب بسیار باکیفیت و بادوامی است که در صنعت چوب‌سازی کاربرد فراوانی دارد. از چوب این درخت در منبت کاری، کاغذسازی، هیزم و تهیه الورا استفاده میشود. اما به دلیل اینکه این درخت چندان شناخته شده نیست، توجه کمی به پرورش آن شده است. اما باید گفت این نهال نسبت به چنار ظاهر زیباتر اما قیمت مناسب‌تری دارد.
خاستگاه اصلی نهال کبوده مناطق شمال آفریقا، خاورمیانه و آسیای میانه تا غرب چین است. این نهال با نام‌های دیگر چون سپیدار، کلمبور و صنوبر کویری نیز شناخته میشود. این نهال در استان‌های مختلف نیز نام‌های متفاوتی دارد. برای مثال در آذربایجان، این درخت با نام‌های آغ گواخ یا آق قواخ معروف است. در استان زنجان نیز این درخت را، آلاچنار می‌نامند.
اگر شما مایل به کاشت نهال زینتی در باغ یا ویلای خود هستید، نهال کبوده با داشتن برگهای زیبا و خوشرنگ یک انتخاب عالی میباشد. حتی اگر شما به دنبال پرورش نهالی هستید که از چوب آن در صنایع چوبی استفاده کنید، ما به شما نهال کبوده یا همان سپیدار را معرفی می‌کنیم؛ زیرا قیمت نهال کاملا به صرفه است، اما در عین حال دارای چوب بسیار با کیفیت و ارزشمندی است. در ادامه مطالب، مشخصات درخت کبوده و نکات لازم برای کاشت و نگهداری این نهال ذکر شده است.
دلیل نام گذاری این درخت رنگ زیبای ان میباشد که سبز رنگ هست
درخت از لحاظ طول عمر نسبت به بقیه بیشترین طول عمر را دارد و شبیه به چنار است
درخت صاف رشد می کند و در طول رشد هیچ انحنایی ندارد
شکل ظاهری برگ: پشت تمام برگ این درخت نقره ای می باشد
کبوده ، دارای طول عمر بسیار طولانی و چوب مقاومی است ولی به دلیل کمبود اطلاعات کمتر مورد استفاده مصرف کنندگان قرار میگیرد در حالی که از لحاظ ظاهری و حتی قیمت از چنار بسیار باصرفه تر است
شرایط محیطی کاشت نهال کبوده:
کبوده در خاک های اسیدی . مرطوب با ضخامت کم بهتر رشد میکند. به خشکی و آب های نمکی مقاوم است. و برای رشد به نور زیادی نیاز دارد. و در سایه نمیتواند رشد کند. نهال کبوده به عنوان چنگل کاری در خاک های شور در مناطق بیابانی ایجاد بادگیر و جلوگیری از فرسایش خاکف بیابان زدایی و مکان های خشک و نیمه خشک کنار دره ها . رود خانه ها و کاربرد دارد. یکی از ویژگی های بارز نهال کبوده تغییر رنگ برگ در فصل پاییز به رنگ زرد طلایی است. پشت برگ های ابن درخت پوشیده از کرک و معمولا به رنگ سفید است.
نحوه کاشت نهال کبوده :
زمین مناسب برای کاشت کبوده زمین نباید سنگلاخی . شیب دار. یا باتلاقی و ماند آبیباشد ودر معرض باد های گرم و سرد قرار نداشته باشد. مناسب ترین خاک برای کبوده خاکی یکنواخت است که در صد رس آن کمتر از 29 درصد و بقیه سیلت باشد کبوده باید در مناطق آب گیری و با زه کش مناسب باشد. کبوده بسته به گونه و رقم شرایط محیطی متفاوتی را می پذیرد. کبوده نسبت به آب و هوایی گرم حساسیت بیشترد دارد. و گرما را نمی پذیرد.مناطق مناسب برای کاشت مناطق شمالی که آب و هوایی مرطوبی دارد مناسب است.
درخت کبوده اغلب در مناطق خشک و نیمه خشک در حاشیه رودها و مسیرهای آبیاری کاشته می شود و در مناطق سردسیری و معتدله هم کاشت آن ها رایج است. سپیدار به نام های مختلفی همچون کبوده، شال، آلاچنار و کلمبور نیز معروف است.
تفاوت کبوده بومی با تبریزی :
تفاوت اساسی کبوده بومی با درخت تبریزی علاوه بر شکل برگ و رنگ تنه در حالت شاخه هاست چرا که شاخه ها کاملا به تنه نمی چسبند در حالی که در تبریزی ها شاخه ها تقریبا چسبیده یا کاملا متمایل به تنه میباشد. هم چنین در تبریزی ها شاخه های پایینی معمولا به طور طبیعی خشک می شوند در حالی که در کبوده بومی این حالت به ندرت دیده می شود.
نهال تبریزی هر دو از یک خانواده (نهال صنوبر) هستند و شباهت‌های بسیاری دارند. از جمله شباهت این دو درخت، سرعت رشد و ارتفاع بسیار بلند آن است. همچنین چوب هر دو درخت بسیار مقائم و با دوام است. اما درختان کبوده و تبریزی با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. پوست و برگ درخت کبوده نسبت به درخت تبریزی روشن‌تر است. برگها و تنه درخت کبوده نسبت به درخت تبریزی، بریدگی بیشتری دارد.
تنه درخت تبریزی کاملا به صورت صاف و مستقیم رشد میکند، اما تنه درخت کبوده ممکن است کمی کجی داشته باشد. تفاوت دیگر درختان کبوده و تبریزی، در رویش شاخه‌ها است. شاخه‌های نهال کبوده با زاویه بازتر نسبت به تنه اصلی رشد میکند و تقریباً عمود بر تنه است. اما شاخه‌های نهال تبریزی نزدیک به تنه و موازی تنه رشد میکنند. همچنین در درختان تبریزی مشاهده خواهید کرد که معمولا شاخه‌های پایینی به طور طبیعی خشک می‌شوند، اما در درختان کبوده این حالت مشاهده نمی‌شود.
چوب درخت کبوده، نسبت به چوب درخت تبریزی سنگین‌تر است، در واقع می‌توان گفت که چوب درخت کبوده چگالی بیشتری دارد. اما در عوض نهال تبریزی رشد سریع‌تری نسبت به نهال کبوده دارد. بنابراین از لحاظ میزان تولید چوب و سودآوری، تقریبا یکسان میباشند.
کاشت نهال کبوده
نهال کبودهبرای اینکه رشد مطلوبی و ارتفاع مناسب داشته باشد، باید در هنگام کاشت آن به نکاتی توجه شود. به دلیل اینکه این نهال در برابر گرما و سرما مقاوم است، در اغلب آب و هواهای مختلف میتواند پرورش بیابد. این نهال از ارتفاع ۵۰ الی ۱۸۲۰ متر بالاتر از سطح دریا قابل کاشت است. درخت کبوده قادر است گرمای ۵۰ درجه بالای صفر و ۱۵ درجه زیر صفر را به خوبی تحمل کند.
با وجود اینکه نهال کبوده در اغلب شرایط اقلیمی قابل پرورش است، اما باید توجه داشت که این نهال در مناطق نیمه خشک استپی تا معتدل رشد بسیار بیشتری را خواهد داشت. شرایط اقلیمی مناطق شمالی ایران که دارای آب و هوای مرطوب است، بهترین منطقه برای پرورش این نهال محسوب میشود. نهال کبوده در مناطق خشک و نیمه خشک اغلب در حاشیه رودها و یا مسیرهای آبیاری کاشته میشود.
از کاشت نهال کبوده در زمین‌های سنگلاخی و همچنین زمین‌هایی شیبدار خودداری کنید. همچنین برای آبیاری این نهال، نیاز به آب جاری است تا درختان اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند. آب‌های باتلاقی و ماندآب‌های راکد به دلیل کمبود اکسیژن باعث خفگی و از بین رفتن درخت کبوده می‌شوند. بهتر است در هنگام کاشت نهال، باید ردیف‌ها زهکشی شوند و شیب آنها طوری تنظیم گردد که آب جاری شود و به این ترتیب اکسیژن درخت تامین شود.
نهال کبوده نباید در مناطقی که در معرض بادهای گرم و سرد قرار دارد، کاشته شود. اما این درخت برای رشد مناسب باید حتما در مناطق نورگیر کاشته شود. رشد این نهال در مناطق سایه دچار اختلال خواهد شد.
نهال کبودهدر خاک اسیدی، مرطوب و کم عمق به خوبی رشد میکند. خاک یکنواخت که میزان رس آن کمتر از ۲۹ درصد است، بهترین خاک برای پرورش این نهال است. این نهال نسبت به خشکی، شوری آب و خاک مقاوم است. بنابراین اگر در مناطق بیابانی که خاک شوری دارند، تصمیم به کاشت نهال به منظور بیابان زدایی و جنگل‌کاری دارید، نهال کبوده میتواند بهترین گزینه باشد. این نهال، در مناطق خشک و نیمه خشک در کنار رودخانه و دره‌ها، برای جلوگیری از فرسایش خاک نیز کاشته میشود.